Mediacja nie jest niestety powszechnym zjawiskiem w naszym kraju. Nie mamy jeszcze wypracowanej „kultury” mediowania. Prawdopodobnie ten stan rzeczy wynika z braku wiedzy na ten temat. 

A przecież mediacja nie ma praktycznie żadnych „ciemnych” stron. Jedyną sytuacją mało komfortową dla stron może być ta, kiedy strony nie dojdą do porozumienia i w konsekwencji mediacja nie zakończy się podpisaniem ugody. Chociaż i ta sytuacja nie może być traktowana jako jednoznacznie negatywna. Dlatego, że już sama rozmowa w trakcie mediacji, negocjacje i próba znalezienia kompromisu mogą poprawić relacje pomiędzy stronami. Dlatego też z mediacji obie strony sporu wychodzą wygrane, tak zwany rezultat „win-win”. Obie strony z czegoś rezygnują, z odrobiny „racji”, ale wychodzą z wypracowanym kompromisem. To jest sedno. Tutaj jest wartość. 

Mediacje można przeprowadzić niemalże w każdej sprawie. Mediować nie można w sprawach, w których prawo nie dopuszcza możliwości zawarcia ugody, między innymi: 

- w tych sprawach, w których nie ma zgody obu stron sporu na mediację i zawarcie ugody,

- gdy sprawa dotyczy kwestii przemocy, uzależnienia lub choroby psychicznej (np. ubezwłasnowolnienie),

- w postępowaniu nakazowym i upominawczym,

- w sprawach o stwierdzenie nabycia spadku, 

- w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych.

Strony w mediacji nie zostają same. Towarzyszy im w tym procesie mediator. Zadaniem mediatora jest czuwanie nad prawidłowym przebiegiem mediacji, dbanie o kulturę prowadzonych rozmów, sporządzenie protokołu z przeprowadzonej mediacji oraz ugody, jeśli taka będzie wola stron.

Są nimi: oszczędność czasu, pieniędzy, zdrowia a czasami też relacji, możliwość rozwiązania kilku konfliktów w czasie jednej mediacji a także poufność. 

Oszczędność czasu - mediacja trwa maksymalnie dwa - trzy spotkania, w zależności od stopnia skomplikowania sporu i nastawienia stron do współpracy. Jednakże bardzo często mediacje kończą się podpisaniem ugody już po pierwszym spotkaniu. Postępowania sądowe, jak doskonale wiemy, trwają znacznie dłużej. 

Oszczędność pieniędzy - na ten temat krótko. Mediacja w znacznie mniejszym stopniu obciąża finansowo strony w porównaniu z postępowaniem sądowym. Strony nie muszą myśleć o kosztach sądowych czy kosztach zastępstwa procesowego. 

Oszczędność zdrowia - każdy spór wiąże się ze zwiększonym obciążeniem psychicznym. Nie są to łatwe sytuacje. W takiej sytuacji im krócej trwa rozwiązywanie danego sporu tym mniejsze ewentualne „straty” zdrowotne, spowodowane stresem. Dodatkowo, w mediacji, to strony decydują o sposobie rozwiązania sporu, co nie ma miejsca w przypadku postępowania sądowego. Strony czują się co do zasady swobodniej i bardziej komfortowo na sali mediacyjnej niż na sali sądowej. 

Oszczędność relacji - w tym przypadku również ogromne znaczenie ma czas; im krócej trwa spór tym łatwiej o „odzyskanie” poprawnych relacji sprzed czasu powstania sporu. W czasie mediacji strony rozmawiają, starają się dojść do kompromisu, idą na pewne ustępstwa. Rolą mediatora jest, aby te negocjacje odbywały się w poprawnej, kulturalnej atmosferze. Jeśli natomiast sytuacja jest na tyle „napięta” iż nie ma nawet najmniejszych szans na rozmowę pomiędzy stronami, to jest możliwość mediowania bez konieczności spotykania się stron ze sobą. Mediator może rozmawiać z każdą ze stron oddzielnie przekazując drugiej stronie ustalenia poczynione z pierwszą ze stron. Działając w ten sposób również można doprowadzić do podpisania ugody. 

Możliwość rozwiązania kilku konfliktów w czasie jednej mediacji - strony mogą, oczywiście za obopólną zgodą, rozszerzyć zakres przedmiotowy mediacji i dać szansę tym samym, na zakończenie kilku sporów podczas jednej mediacji. W postępowaniu sądowym jest to możliwe tylko wówczas, gdy sprawy „dają się” połączyć, a więc pozostają ze sobą w związku lub mogły być objęte jednym pozwem. 

Poufność - wszyscy uczestnicy mediacji są zobowiązaniu do poufności, a więc do zachowania w tajemnicy faktów, o których dowiedziały się w trakcie prowadzenia mediacji. Jedynie strony są władne zwolnić mediatora oraz inne osoby uczestniczące w mediacji z zachowania tajemnicy, zarówno co do wszystkich faktów jak i  części z nich. Postępowania sądowe, co do zasady, są jawne. 

Tutaj należy podkreślić, że mediator zawsze pozostaje neutralny wobec stron. To do stron należy wypracowanie satysfakcjonującego je rozwiązania. Oczywiście z uwagi na to, że to strony najlepiej wiedzą jaki wynik mediacji będzie dla nich do zaakceptowania. To jest, w mojej opinii, kolejna bardzo ważna rola mediacji i jej szczególny atut. Możliwość zadecydowania przez strony ab initio o sposobie rozwiązania łączącego ich sporu, nie oddając go pod orzeczenie sądu, może mieć pozytywny wpływ, jak już wcześniej wspomniałam, na relacje pomiędzy stronami oraz na poczucie sprawczości, co być może ułatwi stronom, w pewnym stopniu zachęci je do podejmowania podobnych prób rozwiązywania sporów, w przyszłości.

Strony mogą prawie każdy łączący je spór spróbować rozwiązać we własnym zakresie. Jednakże ogromny walor ma, kończąca owy spór, ugoda zawarta przed mediatorem. Czasami wystarczy samo zawarcie ugody, aby strony wcieliły jej postanowienia w życie.